Yπνική άπνοια : Τι είναι ;
Γνωρίζετε ότι πολλοί συνάνθρωποί μας πάσχουν από αποφρακτική υπνική άπνοια; Επειδή οι άπνοιες εμφανίζονται μόνο κατά την διάρκεια του ύπνου, ίσως να μην έχετε αντιληφθεί ότι συμβαίνουν στον ύπνο σας, πολλαπλά επεισόδια απνοιών.
Καμιά φορά παρατηρούμε ένα συγγενικό μας άτομο, την ώρα που κοιμάται και βλέπουμε ότι για κάποιο χρονικό διάστημα, ευτυχώς μικρό, δεν αναπνέει (ξεχνάει να αναπνεύσει). Τότε τον παρακινούμε να αναπνεύσει. Την ώρα εκείνη, το συγγενικό μας πρόσωπο κάνει άπνοια.
Άπνοια : Ορισμός
Ορίζουμε ως άπνοια, την διακοπή της αναπνοής, κατά τη διάρκεια του ύπνου για χρονικό διάστημα τουλάχιστον 10 δευτερολέπτων. Στο χρονικό διάστημα της άπνοιας, ούτε εισέρχεται ούτε εξέρχεται αέρας, στο αναπνευστικό σύστημα. Μπορεί η άπνοια, να κρατήσει χρονικό διάστημα μεγαλύτερο από 10 δευτερόλεπτα, δηλαδή 15 δευτ, 20 δευτ, 30 δευτ κλπ.
- Ένας άνθρωπος,πάσχει από μικρού βαθμού σύνδρομο αποφρακτικής υπνικής άπνοιας, όταν κάνει 5-15 αποφρακτικές άπνοιες ή υπόπνοιες ανά ώρα, κατά την διάρκεια του ύπνου του.
- Εάν κάνει 15-30 αποφρακτικές άπνοιες ή υπόπνοιες ανα ώρα στον ύπνο του, τότε πάσχει από μετρίου βαθμού σύνδρομο αποφρακτικής υπνικής άπνοιας.
- Ενώ όταν κάνει πάνω από 30 αποφρακτικές άπνοιες ή υπόπνοιες ανά ώρα, κατά την διάρκεια του ύπνου του, τότε πάσχει από σοβαρού βαθμού σύνδρομο αποφρακτικής υπνικής άπνοιας.
Υπάρχουν δύο είδη απνοιών, που εμφανίζονται κατά τη διάρκεια του ύπνου:
- Η αποφρακτική υπνική άπνοια &
- Η κεντρική άπνοια
Αυτά τα δύο είδη απνοιών, έχουν διαφορετική αιτιολογία. Οι άπνοιες που μας ενδιαφέρουν περισσότερο είναι οι αποφρακτικού τύπου.
Υπνική άπνοια αποφρακτικού τύπου
Κατά τις άπνοιες αυτού του τύπου, τα τοιχώματα του φάρυγγα συμπίπτουν, δηλαδή κλείνει ή αποφράσσεται ο φάρυγγας. Η απόφραξη, δηλαδή το κλείσιμο του φάρυγγα κατά την διάρκεια της αποφρακτικής άπνοιας συμβαίνει είτε στο επίπεδο της μαλθακής υπερώας, είτε στο επίπεδο της βάσης της γλώσσας, είτε και στα δύο επίπεδα. Τι ονομάζουμε όμως αναλυτικά υπνική άπνοια αποφρακτικού τύπου & ποια η θεραπεία της;
Υπόπνοια : Ορισμός
Ένας άνθρωπος εκτός από άπνοιες, μπορεί να κάνει και υπόπνοιες. Έχουμε ήδη ορίσει ως άπνοια τη διακοπή της αναπνοής κατά την διάρκεια του ύπνου για χρονικό διάστημα τουλάχιστον 10 δευτερολέπτων. Μπορεί στον ίδιο άνθρωπο, ορισμένες φορές να μην κλείνει πλήρως ο φάρυγγας, δηλαδή να μην αποφράσσεται, αλλά να ελαττώνεται μερικώς η διάμετρος του φάρυγγα, έτσι ώστε να εισέρχεται μόνο το 50% του αέρα, που θα ήθελε σε εκείνη την εισπνοή, ο οργανισμός να προσλάβει. Τότε λέμε ότι ο άνθρωπος αυτός, εκείνη τη στιγμή κάνει υπόπνοια.
Σύνδρομο αποφρακτικής άπνοιας : Άπνοιες & Υπόπνοιες
Μπορούμε να πούμε ότι τα μηχανικά εμπόδια υπάρχουν και όταν ο πάσχων από σύνδρομο αποφρακτικής άπνοιας – υπόπνοιας, είναι σε εγρήγορση αλλά και όταν κοιμάται.
Στην εγρήγορση ο πάσχων από το σύνδρομο, καταφέρνει να αντιρροπίσει την αυξημένη δύναμη απόφραξης που εφαρμόζεται στα τοιχώματα του φάρυγγα, εξαιτίας των μηχανικών εμποδίων, αυξάνοντας την λειτουργία των μυών της μαλθακής υπερώας και της βάσης της γλώσσας, που είναι υπεύθυνοι να διατηρούν τον φάρυγγα ανοιχτό.
Όταν όμως κοιμάται ο πάσχων από το σύνδρομο, δεν καταφέρνει να δραστηριοποιήσει στο έπακρον τους προαναφερθέντες μύες (που κρατούν τον φάρυγγα ανοιχτό) σε όλες τις αναπνοές. Όταν δηλαδή, ο ασθενής που πάσχει από το σύνδρομο κοιμάται, σε κάποιες αναπνοές ο φάρυγγας θα παραμένει ανοιχτός και ο ασθενής θα αναπνέει κανονικά, σε κάποιες άλλες αναπνοές ο φάρυγγας θα είναι κλειστός και θα έχουμε αποφρακτικές άπνοιες και σε κάποιες άλλες αναπνοές, ο φάρυγγας θα είναι μερικώς κλειστός, δηλ. η διάμετρος του θα μειώνεται πάνω από 50% σε σχέση με την διάμετρο του φάρυγγα, όταν ο ασθενής έχει κανονική αναπνοή, και τότε ο ασθενής θα κάνει υπόπνοιες.
Πως δημιουργείται η υπνική άπνοια ;
Κατά την εισπνοή, εισέρχεται αέρας μέσα στους πνεύμονες. Ουσιαστικά κατά την διαδικασία της εισπνοής, ο οργανισμός προκαλεί αρνητική πίεση μέσα στους πνεύμονες. Λόγω αυτής της διαφοράς πίεσης, μεταξύ των πνευμόνων και του αέρα του περιβάλλοντος χώρου, εισέρχεται αέρας, κατά την εισπνοή, στους πνεύμονες.
Η αρνητική πίεση όμως, που προκαλείται κατά την εισπνοή, έχει την τάση, να τραβήξει την βάση της γλώσσας και την μαλθακή υπερώα προς τα πίσω. Δηλαδή, να φέρει την βάση της γλώσσας και την μαλθακή υπερώα, σε επαφή με το οπίσθιο τοίχωμα του φάρυγγα. Να προκαλέσει δηλαδή σύμπτωση των τοιχωμάτων του φάρυγγα (βλ. βίντεο).
Για να μην προκληθεί σύμπτωση των τοιχωμάτων του φάρυγγα, δηλαδή για να μην αποφραχθεί ο φάρυγγας, ο εγκέφαλος του ανθρώπου, δίνει εντολή κατά την διάρκεια της εισπνοής, να συσπασθούν ορισμένοι μύες της γλώσσας και της μαλθακής υπερώας, με τέτοια δύναμη και φορά, ώστε να αντιρροπισθεί η αρνητική πίεση που έχει την τάση να αποφράξει τον φάρυγγα. Υπάρχει δηλαδή η αρνητική πίεση, που προκαλείται κατά την εισπνοή και λειτουργεί σαν δύναμη απόφραξης του φάρυγγα και η σύσπαση της γλώσσας και της μαλθακής υπερώας, που αντιρροπίζει την δύναμη απόφραξης του φάρυγγα, με αποτέλεσμα ο φάρυγγας να παραμένει ανοιχτός (βλ. βίντεο).
Εκτός από την αρνητική πίεση, που προκαλείται κατά την εισπνοή, υπάρχουν και άλλες δυνάμεις, που στην διάρκεια του ύπνου λειτουργούν σαν δυνάμεις αποφράξεως του φάρυγγα, όπως το λίπος, που εναποτίθεται γύρω από τον φάρυγγα, στα παχύσαρκα άτομα.
Υπνική άπνοια : Τα Αίτια
Δύο είναι οι κύριες κατηγορίες αιτιών, που προκαλούν τις άπνοιες-υπόπνοιες αποφρακτικού τύπου, σε ορισμένους ανθρώπους κατά την διάρκεια του ύπνου τους.
- Οι αιτίες που προκαλούν αύξηση των δυνάμεων απόφραξης του φάρυγγα
- Οι αιτίες που προκαλούν ελάττωση της δύναμης με την οποία συσπούνται οι μύες της μαλθακής υπερώας και της βάσεως της γλώσσας, που είναι υπεύθυνοι να διατηρούν τον αυλό του φάρυγγα ανοιχτό.
Οποιοδήποτε μηχανικό εμπόδιο ευρίσκεται είτε στον φάρυγγα, είτε στην μύτη, μπορεί να μεγαλώσει την δύναμη που έχει την τάση να αποφράξει τον φάρυγγα, (δηλαδή την δύναμη σύγκλεισης ή απόφραξης του φάρυγγα).
Μηχανικά εμπόδια που προκαλούν αύξηση της δύναμης απόφραξης του φάρυγγα:
- Υπερτροφικές αμυγδαλές
- Υπερτροφικές αδενοειδείς εκβλαστήσεις
- Σκολίωση ρινικού διαφράγματος
- Μεγάλη γλώσσα
- Μεγάλη και πλαδαρή μαλθακή υπερώα
- Οπισθογναθία
- Εναπόθεση λίπους στον λαιμό εξαιτίας παχυσαρκίας.
- Πολύποδες ρινός
- Αλλεργική ρινίτιδα
- Υπερτροφία κάτω ρινικών κογχών.
Θα πρέπει να αναφερθεί ξεχωριστά και για επαναλαμβανόμενη φορά η σημασία της παχυσαρκίας στην παθοφυσιολογία της αποφρακτικής υπνικής άπνοιας. Στα παχύσαρκα άτομα, εναποτίθεται λίπος γύρω και έξω από τον φάρυγγα. Το λίπος αυτό, πιέζει τα τοιχώματα του φάρυγγα και λειτουργεί σαν δύναμη σύγκλεισης του φάρυγγα.
Λειτουργικότητα μυών που διατηρούν τον φάρυγγα ανοιχτό
Για να προκληθούν αποφρακτικές άπνοιες – υπόπνοιες στον ύπνο, θα πρέπει εκτός από τα μηχανικά εμπόδια, που τελικώς ενδυναμώνουν την συνισταμένη δύναμη απόφραξης του φάρυγγα, να μην λειτουργούν καλά και οι μύες της μαλθακής υπερώας και οι μύες της βάσεως της γλώσσας, κατά την διάρκεια του ύπνου, που αντιρροπίζουν την δύναμη απόφραξης του φάρυγγα. Μπορεί οι μύες της μαλθακής υπερώας και της βάσεως της γλώσσας να αντιρροπίζουν την δύναμη απόφραξης του φάρυγγα, αλλά όταν αυξηθούν τα μηχανικά εμπόδια, δηλαδή αυξηθεί η δύναμη απόφραξης του φάρυγγα, όπως σε εναπόθεση λίπους στο λαιμό, λόγο παχυσαρκίας, να μην μπορούν πλέον, οι προαναφερόμενοι μύες, να αντιρροπίσουν την αυξημένη δύναμη απόφραξης του φάρυγγα και να προκαλούνται αποφρακτικές άπνοιες ή υπόπνοιες κατά τον ύπνο.
Ορισμένοι άνθρωποι , παρ” ότι παρουσιάζουν μηχανικά εμπόδια, που ενδυναμώνουν τις δυνάμεις που έχουν την τάση να αποφράξουν τους φάρυγγες των, τελικώς δεν παρουσιάζουν άπνοιες υπόπνοιες, γιατί οι μύες της γλώσσας και της μαλθακής υπερώας λειτουργούν επαρκώς και διατηρούν τους φάρυγγες των ανθρώπων αυτών ανοιχτούς, σχεδόν σε όλες τις αναπνοές , κατά την διάρκεια του ύπνου των.
Επίσης μπορεί να συμβεί και το αντίθετο, δηλαδή ενώ σε ορισμένους ανθρώπους, δεν υπάρχουν μεγάλα μηχανικά εμπόδια, εξαιτίας των οποίων να αναπτύσσονται μεγάλες δυνάμεις που έχουν την τάση να αποφράξουν τους φάρυγγες των, κατά την διάρκεια του ύπνου των, τελικώς αποφράσσονται οι φάρυγγες των, πλήρως ή μερικώς, πολλές φορές κατά την διάρκεια του ύπνου των, δηλ κάνουν πολλές άπνοιες -υπόπνοιες, γιατί δεν λειτουργούν καλά οι μύες που διατηρούν τους φάρυγγες αυτών των ανθρώπων ανοιχτούς.
Η λειτουργικότητα των μυών που διατηρούν τον φάρυγγα ανοιχτό ελαττώνεται σε όλους τους ανθρώπους, όταν είναι υπερβολικά κουρασμένοι, όταν έχουν κάνει κατάχρηση αλκοόλ και όταν κάνουν υπερβολική χρήση ηρεμιστικών φαρμάκων.
Πως γίνεται η διάγνωση υπνικής άπνοιας & ποια είναι η πιο αποτελεσματική θεραπεία της άπνοιας στον ύπνο; Ενημερωθείτε αναλυτικά από τον Εξειδικευμένο Ωτορινολαρυγγολόγο Δρ. Ευάγγελο Αλογδιανάκη.
